To rodzice i opiekunowie na co dzień decydują o tym, co spożywają ich pociechy. Niemowlęta i małe dzieci są szczególnie wrażliwe na wszelkie zanieczyszczenia mogące znajdować się w podawanej im żywności, ponieważ ich organizmy nadal intensywnie się rozwijają. Narządy dojrzewają stopniowo i w początkowym okresie nie funkcjonują jeszcze tak sprawnie, jak u osób dorosłych.
O konieczności dostosowywania żywności do unikalnych potrzeb dzieci opowiedziało grono ekspertów, którzy opracowali raport „Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci 2022”. Dokument ten stanowi kompendium wiedzy na temat specyficznych potrzeb żywieniowych dzieci w okresie ich 1000 pierwszych dni życia. Jego odbiorcami są zarówno decydenci oraz specjaliści, jak i konsumenci, wśród których szczególną grupę stanowią rodzice i opiekunowie małych dzieci.
Najbezpieczniejszym sposobem żywienia w okresie niemowlęcym jest karmienie piersią. Eksperci zalecają wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka oraz kontynuację tego sposobu żywienia tak długo jak życzą sobie matka i dziecko. Po ukończeniu pierwszego półrocza życia karmienie piersią nie jest wystarczające i należy zacząć rozszerzanie diety.
Odejście od menu opartego wyłącznie na mleku mamy lub mleku modyfikowanym i stopniowe wprowadzanie posiłków z „rodzinnego stołu” powoduje, że dzieci spożywają coraz więcej różnych pokarmów. Jak pokazują badania, niezmiernie ważne jest, aby w tym czasie dziecko miało zapewnione pokrycie zapotrzebowania na energię i niezbędne składniki odżywcze, ponieważ ma to kluczowy wpływ na jego zdrowie i możliwość uniknięcia wystąpienia chorób cywilizacyjnych w przyszłości.
Dlaczego bezpieczeństwo żywności niemowląt i dzieci jest tak ważne?
W okresie 1000 pierwszych dni organizm dziecka intensywnie się rozwija. W tym czasie zaczynają się kształtować nawyki żywieniowe, które mają szansę utrwalić się na dalsze lata. Oprócz wzrostu obserwujemy też dojrzewanie narządów wewnętrznych. Mechanizmy obronne maluchów, które chronią je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, nie funkcjonują jeszcze tak sprawnie jak u dorosłych.
Nic dziwnego więc, że dieta dla najmłodszych powinna być nie tylko pełnowartościowa, bogata w składniki odżywcze, ale także bezpieczna. Jakie są różnice pomiędzy żywnością produkowaną z myślą o najmłodszych od tej, która dostępna jest powszechnie?
Bezpieczna żywność to taka, której spożycie nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia człowieka. Produkty spożywcze wprowadzane do obrotu muszą spełniać określone wymagania prawne, które określają dopuszczalne poziomy wybranych substancji zanieczyszczających. Z uwagi na to, że niemowlęta i małe dzieci są najbardziej narażoną grupą na potencjalne skutki wywołane przez zanieczyszczenia żywności, produkty im dedykowane mają znacznie bardziej rygorystyczne normy niż żywność ogólnego przeznaczenia.
Każda żywność przeznaczona do spożycia musi umożliwiać zaspokojenie potrzeb energetycznych i żywieniowych, jak również musi być bezpieczna. Bezpieczna żywność to taka, w której zawartość składników groźnych dla zdrowia jest odpowiednio kontrolowana, prawnie regulowana i badana. Z uwagi na rozwijające się organizmy dzieci i niemowląt, powstała specjalna kategoria żywności, odpowiadająca na potrzeby najmłodszych konsumentów. Zgodnie z prawem produkty dla nich przeznaczone nie powinny zawierać zanieczyszczeń w ilościach, które mogłyby zagrażać ich zdrowiu. Żywność ta powinna również być pozbawiona konserwantów, sztucznych barwników i wzmacniaczy smaku – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Piotr Socha, Klinika Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Żywieniowych i Pediatrii z Instytutu Zdrowia Dziecka w Warszawie.
Po jaką żywność dla dziecka sięgać?
Zgodnie z prawem żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci musi odpowiadać na unikalne potrzeby i ograniczenia dojrzewającego organizmu, spełniając ściśle określone normy bezpieczeństwa, dużo bardziej rygorystyczne niż w przypadku żywności ogólnego spożycia. W żywności dla niemowląt i małych dzieci ustalone najwyższe dopuszczalne poziomy poszczególnych zanieczyszczeń są znacznie bardziej restrykcyjne, niż te ustalone dla samych produktów żywności ogólnego spożycia. Wszystkie normy są regulowane zarówno w przepisach polskiego prawa krajowego, jak i na szczeblu Unii Europejskiej – wyjaśnia dr hab. Anna Harton, Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.
Operując konkretnymi przykładami – normy żywności dla niemowląt i małych dzieci, w porównaniu z żywnością ogólnego spożycia dla tych samych produktów są np.:
- dla kadmu 5 razy bardziej restrykcyjne,
- dla arsenu 2-3 razy bardziej restrykcyjne,
- dla pestycydów w warzywach do 5000 razy bardziej restrykcyjne,
- dla pestycydów w owocach 3000 razy bardziej restrykcyjne,
- dla mikrotoksyn do 20 razy bardziej restrykcyjne.
Przykład bezpiecznej żywności dla najmłodszych
Jednym z wyróżników potwierdzającym jakość i bezpieczeństwo produktów przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci jest oznaczenie wieku na opakowaniu, czyli konkretne wskazanie, dla jakiego wieku dziecka dedykowany jest dany produkt (np. po 6., po 9., czy po 12. miesiącu życia).
Posiłki dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia często przypominają potrawy, które zazwyczaj lądują na talerzach osób dorosłych, jednak ich skład i jakość nadal muszą spełniać szczególne wymagania. Organizm dziecka po 1. roku życia nadal jeszcze się rozwija a wraz z nim układ pokarmowy oraz odpornościowy.
Mechanizmy obronne maluchów, które chronią je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, nie funkcjonują jeszcze tak sprawnie jak u dorosłych, dlatego ważne jest, aby żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci pozbawiona była szkodliwych dla ich zdrowia substancji – zanieczyszczeń, soli, konserwantów, czy wzmacniaczy smaku.
W doborze produktów dla najmłodszych warto kierować się jakością, bezpieczeństwem, oznaczeniem wieku na opakowaniu oraz czytać dokładnie etykiety spożywcze, by mieć pewność, że nasz maluch otrzymuje to, co jest odpowiednie dla jego prawidłowego rozwoju.
Szczegółowe informacje dotyczące obowiązujących norm pozostałości zanieczyszczeń, przedstawienie zagrożeń oraz specyficznych potrzeb najmłodszych konsumentów znaleźć można w nowym Raporcie „Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci”. Dokument opracowało grono wybitnych ekspertów: dr hab. inż. Anna Harton, dr Małgorzata Kostecka, mgr inż. Małgorzata Matuszczyk, dr hab. inż. Joanna Myszkowska-Ryciak, mgr Karolina Jachimowicz, mgr Miłosz Jasiński oraz prof dr hab. n. med. Piotr Socha.
Raport dostępny jest pod adresem:
https://1000dni.pl/0-6-miesiecy/raport-bezpieczenstwo-zywnosci-potrzeby
