Kaszel to naturalny odruch obronny organizmu, dzięki któremu możliwe staje się oczyszczenie dróg oddechowych z zalegających tam treści takich, jak nadmiar wydzieliny czy ciała obce. Powstaje on na skutek nagłego uwolnienia się powietrza w drogach oddechowych, które poprzedzone jest gwałtownym wdechem. Jako, że kaszel jest odruchem, nie jest on zależny od naszej woli. To jednak zjawisko bardzo potrzebne, dzięki któremu zmniejsza się podatność na infekcje i czas ich trwania.
Kaszel – niezwykle skomplikowane zjawisko
W kaszlu biorą udział:
- receptory zlokalizowane w nosogardle, krtani, tchawicy oskrzelach, a w mniejszych ilościach także w przeponie, opłucnej, osierdziu i przewodzie słuchowym zewnętrznym;
- nerwy odśrodkowe przenoszące impulsy od ośrodka kaszlu do mięśni brzucha, klatki piersiowej oraz miednicy;
- nerw błędny, który odpowiedzialny jest za przenoszenie impulsów nerwowych z receptorów do ośrodków kaszlu w mózgu;
- ośrodek kaszlu;
- mięśnie.
Rodzaje kaszlu
W zależności od dźwięku wydawanego podczas kaszlu, można go podzielić na suchy oraz mokry. Pierwszy z nich jest męczący i nie powoduje odpluwania wydzieliny, drugi natomiast – produktywny, któremu towarzyszy jej odpluwanie. Kaszel podzielić można również pod kątem długości jego trwania. Ostry trwa poniżej 3 tygodni i pojawia się najczęściej przy infekcjach. Jeżeli chodzi natomiast o kaszel przewlekły to w przypadku dzieci trwa on dłużej niż 4 tygodnie, a dorosłych – powyżej 8 tygodni.
Przyczyny powstawania kaszlu
W przypadku niemowląt, kaszel związany może być z:
- Wrodzonymi wadami budowy układu oddechowego
- Infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi
- Zachłyśnięciem się w trakcie jedzenia
- Zaburzeniami neurologicznymi związanymi z procesem połykania
U dzieci w wieku przedszkolnym głównymi jego przyczynami są:
- Zakażenia wirusowe
- Astma
- Mukowiscydoza
- Przerost migdałków
- Refluks żołądkowo – przełykowym
Dzieci w wieku szkolnym i młodzież cierpią na kaszel w związku z:
- Zapaleniem zatok obocznych nosa
- Astmą
- Różnego rodzaju infekcjami, głównie wirusowymi
U pociech w wieku od 10 do 14 roku życia wystąpić może także kaszel psychogenny, który pojawia się po infekcjach dróg oddechowych i niekiedy utrzymuje się nawet kilka tygodni. Jego leczenie opiera się o unikanie sytuacji stresujących.
U osób dorosłych kaszel jest objawem towarzyszącym:
- Astmie
- Różnego rodzaju zakażeniom
- Refluksowi żołądkowo – przełykowemu
- Nowotworowi płuc
- Przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc
- Przyjmowaniu niektórych leków
Diagnostyka kaszlu
Jako że kaszel może być przyczyną wielu różnych chorób, jego diagnostyka nie należy do najłatwiejszych. Podstawę stanowi tu szczegółowy wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne. Bardzo często wykonuje się wówczas:
- Spirometrię – badanie to pomaga stwierdzić obturację dróg oddechowych
- RTG klatki piersiowej – ukazuje zmiany w obrębie miąższu płuc i serca
- Badanie wydzieliny – opiera się ono o mikroskopową i bakteriologiczną analizę mającą na celu sprawdzenie, czy w układzie oddechowym obecny jest czynnik zapalny
- Bronchoskopię – badanie, które umożliwia dokładne obejrzenie dróg oddechowych i pobranie wycinków niezbędnych do dalszych badań
Leczenie kaszlu
Podstawą leczenia kaszlu jest ustalenie, czy mamy do czynienia z jego suchą czy mokrą odmianą. W pierwszym wypadku stosuje się leki hamujące odruch kaszlu, w drugim natomiast, preparaty mające na celu pomoc w odkrztuszaniu zalegającej w drogach wydzieliny poprzez pobudzenie odruchu kaszlu. Stosuje się tu także leki mukolityczne upłynniające i redukujące lepkość śluzu.
W walce z kaszlem pomocne mogą okazać się również naturalne sposoby takie, jak:
- Nacieranie klatki piersiowej olejkiem eukaliptusowym lub nałożenie kilku jego kropli na poduszkę
- Picie herbaty z dodatkiem zmiażdżonego ząbka czosnku
- Spożywanie soku z cebuli z dodatkiem miodu
- Picie mieszanki miodu i soku z limonki
- Przyjmowanie herbaty z dodatkiem gałązki suszonego tymianku
- Stosowanie nawilżaczy powietrza (dotyczy to problemów z kaszlem suchym)
