Guzy tworzą się dwa razy częściej u Murzynek, niż białych kobiet. Rzadko pojawiają się u dziewczynek, które jeszcze nie zaczęły miesiączkować, jak również u kobiet, które przechodzą menopauzę.
Należy podkreślić, że włókniaki są nowotworami niezłośliwymi. Zazwyczaj nie złośliwieją, a prawdopodobieństwo przekształcenia się włókniaka w nowotwór złośliwy wynosi 0,2-0,5%. Przeciwnie do włókniaków, nowotwory złośliwe pojawiają się u starszych kobiet. Przeważnie włókniaki nie zwiększają prawdopodobieństwa zachorowania na raka macicy.
Przyczyny
Nie są znane czynniki powodujące tworzenie się włókniaków.
Objawy
Włókniaki często nie dają żadnych objawów i nie wymagają bardziej skomplikowanego leczenia, niż regularna obserwacja. Mogą zostać wykryte podczas rutynowych badań ginekologicznych lub badań prenatalnych.
U niektórych kobiet obecność włókniaka może się objawiać obfitymi i długotrwałymi miesiączkami, krwawieniami pozamiesięcznymi, uczuciem bólu w podbrzuszu, częstym oddawaniem moczu spowodowanym uciskiem powiększonej macicy na pęcherz, bolesnymi stosunkami płciowymi i bólem krzyża.
Również bezpłodność, poronienia i trudności z zajściem w ciążę są przypisywane włókniakom. W Afryce Południowej za przyczynę bezpłodności uważa się obecność włókniaka, tworzącego się na skutek niedrożności jajowodów. Usunięcie włókniaków z macicy nie we wszystkich przypadkach przywraca płodność, zwłaszcza gdy prześwietlenie przed operacją wykazuje niedrożność jajowodów.
Rzadko zdarza się, by chirurgiczne usunięcie włókniaka uciskającego i blokującego jajowody a tym samym uniemożliwiającego zapłodnienie, przywracało płodność.
W czasie ciąży włókniaki mogą się powiększać, a ich wzrost jest stymulowany przez estrogeny. Włókniaki mogą spowodować niewłaściwe ułożenie płodu, problemy z parciem w trakcie porodu, jak również zablokowanie kanału rodnego. Istnieje również ryzyko krwotoku podczas porodu.
Występowanie
Określa się, że włókniaki występują u 20-30% kobiet w wieku reprodukcyjnym. Dokładniejsze badania wskazują jednak, że procent ten może być znacznie wyższy. Podczas badania macicy u 100 kobiet okazało się, że 33 przypadki włókniaka ujawniły się przed zabiegiem operacyjnym, a 52 podczas rutynowych badań. Zaskakujące jest, że 77 przypadków zostało zaobserwowanych dopiero po bardzo wnikliwym badaniu.
Większość guzów miała mniej niż centymetr i nie była widoczna podczas rutynowych badań. Wyniki tego doświadczenia wykazują, że u ponad 3/4 kobiet występują włókniaki macicy. Badanie to było jednak przeprowadzone na mniejszą skalę i nie miało charakteru ogólnego. Może jednak wskazywać, że występowanie włókniaków jest częstsze, niż się przypuszcza.
Czynniki ryzyka
Jedynym czynnikiem ryzyka jest bycie kobietą w wieku reprodukcyjnym. Wydaje się jednak, że istnieją środki zapobiegające występowaniu włókniaków. Według innych badań, również przeprowadzonych na mniejszą skalę, kobiety które były matkami dwójki dzieci były o połowę mniej narażone na wytworzenie się włókniaka, niż kobiety które jeszcze nie rodziły. Nie do końca wiadomo, czy posiadanie dzieci chroni przed tworzeniem guzów, czy guzy przyczyniają się do bezpłodności kobiet.
Na podstawie pewnych badań wyciągnięto wniosek, że otyłe kobiety mogą stanowić grupę ryzyka, jednak inne badania nie potwierdziły tej tezy. Kolejne doświadczenia naukowe wskazały na mniejsze ryzyko wytworzenia się włókniaków u palaczek i kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne. Jednak palenie, co należy podkreślić, stwarza większe zagrożenie dla zdrowia, niż włókniaki. Zaobserwowano, że ryzyko występowania włókniaków było niższe u wysportowanych kobiet.
Leczenie
Usunięcie chirurgiczne włókniaka zależy od rozmiaru macicy. Gdy dojdzie on do rozmiaru obserwowanego w 12 tygodniu ciąży, operację uważa się za konieczną. Duży rozmiar może oznaczać raka macicy. Jednak specjalistyczne badania, np. z wykorzystaniem tomografu, potrafią wskazać obecność szybko rozwijającego się włókniaka, zmniejszając tym samym liczbę niepotrzebnych zabiegów chirurgicznych.
Jeżeli dla młodszych kobiet włókniak jest bardzo uciążliwy, ginekolog może go usunąć, nie naruszając macicy. Jednak może to spowodować osłabienie ściany macicy, co w trakcie porodu może skończyć się cesarskim cięciem. Jednak wiele kobiet szczęśliwie donosiło ciążę i rodziło dzieci mimo obecności włókniaka w macicy.
Lekarze zaczynają coraz bardziej zdawać sobie sprawę, że włókniaki wymagają jedynie ograniczonego leczenia. U kobiet, u których wystąpiły bezobjawowo najlepszym rozwiązaniem jest uważna obserwacja. U kobiet, dla których włókniaki nie były uciążliwe i przebiegały bezobjawowo nie jest w istocie potrzebne żadne leczenie.
Jeżeli obecność włókniaka powoduje ból w okolicy podbrzusza lub uczucie dyskomfortu zaleca się zastosowanie zwykłego leku przeciwbólowego bez recepty. W poważniejszych przypadkachmoże się okazać konieczny mocniejszy lek na receptę.
Ponieważ obecność włókniaków w dużym stopniu jestuwarunkowana żeńskim hormonem estrogenem, podejmuje się próby walki z włókniakami przy użyciu tego właśnie hormonu. Jednak może to doprowadzić do podniesienia poziomu cholesterolu i łamliwości kości, prowadzącej do osteoporozy. Terapia estrogenowa ma krótkotrwały efekt. Po 3-6 miesiącach macica wraca do pierwotnego nienaturalnego rozmiaru, włókniaki ponownie rosną. Wciąż trwają badania nad wpływem żeńskich hormownów na sposób walki z włókniakami.
