Informacja zostaje zwracana i zjawisko to nazywamy sprzężeniem zwrotnym, a ponieważ dotyczy funkcji żywych organizmów nazywa się biofeedbackiem.
Pierwsze prace, które dotyczą rejestracji czynności bioelektrycznej mózgu u ludzi opublikował w 1929 roku Hans Berger. Nazwał on fale alfa i beta i zaczął używać skrótu EEG – ElektroEncefaloGram. Zauważył on związek między falami beta, a koncentracją uwagi i czasem reakcji. Pionierem mapingu mózgu był Grey Walter, który odkrył fale theta, delta oraz czynność szybką fal alfa. Joe Kamiya zaobserwował zaś, iż informacja, którą kierujemy do osoby badanej modyfikuje czynność bioelektryczną mózgu w zakresie częstotliwości fal alfa co ma świadczyć o istnieniu sprzężenia zwrotnego pomiędzy odbieranymi bodźcami przez pacjenta i wytwarzaną przez jego mózg czynnością bioelektryczną.
Duży rozwój biofeedbacku ma swój związek z badaniami i pracami M. Stermana w ośrodku NASA. Badał on w czuwaniu i we śnie czynność bioelektryczną u kotów. Wykrył dzięki temu rytm 14 Hz – rytm sensomotoryczny – SMR. Stwierdził, że treningi SMR okolicy czuciowo- ruchowej wpływa stabilizująco również na inne okolice mózgu. Podwyższa znacznie próg drgawkowy. W 1972 roku opublikował Sterman swoją nowatorską metodę leczenia padaczki. Zauważył również, że dzięki treningom u osób z epilepsją znika również nadpobudliwość psychoruchowa. Badaniami nad nadpobudliwością zajął się jednak współpracownik Stermana – Joel Lubar. Stwierdził poprawę funkcjonowania dzieci z ADHD i zaburzeniami koncentracji uwagi bez nadpobudliwości. Zauważył również u pacjentów poprawę uczenia się. Dalsze badania potwierdziły skuteczność treningów: w zaburzeniach funkcji poznawczych, po urazach, w zmęczeniu, zmianach nastroju, lękach, koszmarach sennych, zaburzeniach snu, drażliwości, moczeniu nocnym, stresie oraz alkoholizmie i uzależnieniach.
Początkowo treningi EEG BFB stosowano u osób zdrowych w celu poprawy funkcjonowania, poprawy umiejętności kontroli emocji, radzenia sobie ze stresem, poprawy nastroju i samooceny oraz funkcji intelektualnych.
Obecnie EEG BFB stosowany jest u dzieci i osób dorosłych z dysfunkcjami rozwojowymi takimi jak zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia procesów uczenia się, zaburzenia snu, zaburzenia zachowania, zaburzenia mowy, zaburzenia rozwoju psychomotorycznego wieku dziecięcego, zaburzenia nastroju oraz napięciowych bólach głowy, po udarach mózgu, po urazach głowy, depresjach, w uzależnieniach, zaburzeniach odżywiania.
EEG Biofeedback jest metodą pozwalającą kontrolować procesy zachodzące w organizmie. Uczy panowania nad swoimi reakcjami, pomaga odpowiednio się relaksować i radzić sobie w trudnych sytuacjach.
Do treningu wykorzystywana jest komputerowa technika, za pomocą, której dokonuje się jakościowej i ilościowej oceny zapisu fal mózgowych z różnych części mózgu. Komputer wyposażony jest w specjalną przystawkę do sprzężenia zwrotnego. Umieszcza się elektrody w wybranych punktach na głowie pacjenta wg systemu 10-20, elektrody odniesienia zakłada się również na uszy – dzięki temu możliwa jest rejestracja czynności bioelektrycznej mózgu, którą pacjent widzi na monitorze pod postacią gry komputerowej, terapeuta zaś obserwuje na własnym monitorze na wykresach.
Pacjent na monitorze widzi np. drzewo i jeśli dostosuje wytwarzaną przez mózg czynność do stawianych mu wymagań to drzewo będzie miało dużo liści, kwiatów, gałęzi, gruby pień.
Jeśli aktywują się pożądane fale i obniżają jednocześnie niepożądane pacjent dostaje nagrodę w postaci punktu i sygnału dźwiękowego. Dzięki systematycznemu treningowi pacjent uczy się pozytywnie zmieniać wzorzec generowanych fal mózgowych. Terapeuta doprowadza do tego za pomocą wzmacniania pozytywnych częstotliwości i wyhamowując częstotliwości niepożądane.
Wyraźnie zauważalne zmiany praktycy neuroterapeuci zauważają po 20 treningach. W przypadku zaburzeń snu wystarczy już 5-7 sesji, poprawa funkcji poznawczych u osób zdrowych to ok. 20 sesji, ADHD i ADD wymagają już od 40 do 60 treningów, a czasem więcej. Autyzm to 60-100 sesji, a dysfunkcje mózgowe lżejsze, np. dysleksja wymagają 40-80 treningów. Najwięcej sesji powinny zaliczyć osoby z poważnymi uszkodzeniami mózgu (ograniczenie lub zanik funkcji) i powinno ich być 80-300.
Trening należy przeprowadzać systematycznie, o stałej porze, w odstępach nie większych niż 1 sesja tygodniowo. Można trenować codziennie jednak nie częściej niż raz w ciągu dnia.
Majda Agata
Pracownia Terapeutyczna ALFA w Olkuszu
Źródło: szkolenia, warsztaty z zakresu EEG Biofeedback Elmiko – Grażyna Rusek, Alicja Kubik.
