Połóg to czas rekonwalescencji organizmu kobiety po porodzie siłami natury jak i po cięciu cesarskim. Trwa on krócej po porodzie naturalnym niż po cięciu cesarskim. Wczesny połóg to pierwszy tydzień po urodzeniu dziecka. O tym, jaką rolę pełni położna we współczesnym połogu opowie Alina Jedlińska, położna i ambasadorka kampanii „Położna na medal”.
Rola położnej w połogu
Rola położnej we wczesnym połogu jest bardzo ważna dla kobiet po porodzie czy też cięciu cesarskim, w szczególności dla tych pacjentek, które po raz pierwszy zostają mamami.
Bardzo duży nacisk w najnowszym standardzie opieki okołoporodowej jest na to, aby bezpośrednio po porodzie umożliwić dziecku nieprzerwany kontakt z matką ”skóra do skóry”, trwający dwie godziny po porodzie. Powinno to być dla noworodka rozpoczęcie nowej adaptacji do życia pozamacicznego, kontakt ten prowadzi bezpośrednio do inicjacji karmienia piersią, co uważane jest za złoty standard. Warto podkreślić, że badanie lekarskie, czy też ocena w punktacji skali Apgar nie powinno przerywać pierwszego kontaktu „skóra do skóry” (oczywiście czynnikiem wyłączającym taki kontakt jest zły stan matki i/lub dziecka po porodzie).
Położna zaraz po porodzie musi zadbać o to, aby noworodek się nie wyziębił, musi dokładnie osuszyć jego skórę i przytulić do skóry matki. To położna powinna zadbać o odpowiednią atmosferę na sali porodowej, czyli o ograniczenie mocnych bodźców, takich jak silne światło i zbyt głośne dźwięki, aby noworodek mógł nawiązać silną więź z matką.
Standard kładzie duży nacisk na założenie opasek identyfikacyjnych dziecku, jeszcze przed odpępnieniem, ale po odczytaniu i potwierdzeniu przez matkę danych zawartych na opasce. Zaciśnięcie pępowiny powinno nastąpić po ustaniu tętnienia, ale nie wcześniej niż po jednej minucie od urodzenia dziecka.
Położna powinna w tym okresie bacznie obserwować matkę i dziecko oraz udzielać porad słownych dotyczących karmienia piersią, ale ominąć jakiekolwiek manipulacje piersi matki czy też główki dziecka. Warto nadmienić, iż do momentu wejścia w życie najnowszych standardów, rola położnej była inna, gdyż położna przystawiała dziecko do piersi matki. Obecnie kluczowy jest natomiast wpływ opieki okołoporodowej na edukację matek i ich rodzin na powodzenie karmienia piersią.
Położna powinna wspierać matki w utrzymaniu laktacji, edukować i instruować w zakresie karmienia piersią, nie podawać noworodkom karmionym piersią innych płynów niż mleko matki z wyjątkiem szczególnych przypadków. Wg najnowszego standardu, personel medyczny powinien aktualizować swoją wiedzę w zakresie laktacji, aby umiejętnie przekazywać wiedzę swoim pacjentkom i ich rodzinom.
W okresie wczesnego połogu położna powinna zachować ogromną czujność co do objawów mogących wskazywać na wystąpienie powikłań połogowych. Pacjentki po porodzie naturalnym są wypisywane do domu zwykle w drugiej lub trzeciej dobie po porodzie, a po cięciu cesarskim w czwartej lub piątej, dlatego też przed opuszczeniem szpitala położna powinna wyedukować pacjentkę, jakie ewentualne objawy mogą ją zaniepokoić. Młode mamy pytają często o krwawienie po porodzie, należy wtedy wyjaśnić im, iż może ono trwać przez cały okres połogu.
Bardzo częstym problemem w okresie połogu są wahania i zaburzenia nastroju matek. Celem najnowszego standardu opieki okołoporodowej jest poprawa stanu zdrowia psychicznego matek, standard zakłada trzykrotną ocenę ryzyka i nasilenia objawów depresji u kobiet w okresie okołoporodowym, w tym dwie w czasie ciąży (w 11-14 tygodniu ciąży i w 33-37 tygodniu ciąży) oraz jedną w miejscu zamieszkania lub pobytu matki z dzieckiem.
Położna podstawowej opieki zdrowotnej wykonująca wizyty patronażowe w trakcie połogu, dokonuje obserwacji i oceny stanu zdrowia położnicy i noworodka, relacji w rodzinie i wydolności opiekuńczej, udziela instruktażu w zakresie czynności higienicznych u noworodka, w tym kąpieli i pielęgnowania skóry oraz kikuta pępowinowego. Położna udziela porad związanych z laktacją, ocenia technikę karmienia piersią, umiejętność ssania i skuteczność karmienia oraz pomaga rozwiązywać trudności związane z laktacją. Położna ma obowiązek poinformować matkę o obowiązku zgłaszania się z dzieckiem na szczepienia ochronne oraz wizyty lekarskie u położnika. W przypadku wystąpienia problemów zdrowotnych u matki lub dziecka położna, która stwierdzi, że pomoc przekracza jej kompetencje, powinna poinformować o potrzebie interwencji lekarza.
Położna na Medal to prowadzona od 2014 roku kampania społeczno-edukacyjna zwracająca uwagę na kwestie związane z koniecznością podnoszenia standardów i jakości opieki okołoporodowej w Polsce poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Istotną kwestią kampanii jest również podnoszenie świadomości społecznej na temat roli położnych w opiece okołoporodowej.
Jednym z kluczowych elementów kampanii jest konkurs na najlepszą położną w Polsce. Zgłoszenia do tegorocznej, piątej edycji konkursu przyjmowane są od 1 kwietnia do 31 lipca 2018 r. Głosy na nominowane położne można oddawać od 1 kwietnia do 31 grudnia 2018 roku. Oddawanie głosów odbywa się na stronie www.poloznanamedal2018.pl
Patronat honorowy nad kampanią i konkursem objęła Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych. Patronat merytoryczny sprawują: Polskie Towarzystwo Położnych, Fundacja Rodzić po Ludzku oraz Stowarzyszenie Dobrze Urodzeni. Mecenasem kampanii jest marka Alantan Plus.
