Jednym z niezwykle istotnych elementów programu są rehabilitacje domowe. Terapeuci pracują m.in. metodą werbo-tonalną, która łączy ruch ciała i rytm muzyczny w celu rozwijania funkcji słuchowych i komunikacji werbalnej. Metoda ta stosowana od lat 60-tych na całym świecie pomaga integrować dzieci niesłyszące ze „światem dźwięków”.
Rehabilitacja domowa to jeden z elementarnych komponentów programu „Dźwięki Marzeń”. Korzystają z niego dzieci w wieku 0-3 lat, które z różnych powodów: zdrowotnych, ekonomicznych lub rodzinnych, nie mogą uczestniczyć w zajęciach prowadzonych w specjalistycznych ośrodkach. Domowe zajęcia są wielką szansą dla dzieci niesłyszących, które wymagają natychmiastowej rehabilitacji już od pierwszych miesięcy życia. Ich atutem jest także to, iż odbywają się w środowisku, które dla dziecka jest znane i przyjazne. Towarzyszą mu najbliższe osoby, co podkreśla Pani Wioletta Dmochowska, mama 2,5 rocznego Łukasza.
„Oprócz Łukaszka, mam jeszcze dwoje dzieci. Dojazdy do poradni oddalonej o wiele kilometrów od naszego domu nastręczały masę problemów. Dzieci były malutkie, kiedy z Łukaszem jeździliśmy na rehabilitację. Ktoś musiał zaopiekować się Stasiem – bratem bliźniakiem Łukaszka, w tym czasie inna osoba musiała odebrać córkę z przedszkola. Obydwoje z mężem musimy pracować. Ciężko było to wszystko połączyć. Sytuacja bardzo się zmieniła kiedy Łukasz został objęty Programem Dźwięki Marzeń organizowanym przez Fundację Orange. Rehabilitacja zaczęła odbywać się w domu. Nie tylko nie musimy już pokonywać wielu kilometrów na zajęcia, ale także wszyscy uczestniczymy w rehabilitacji, w tym także Staś. Obaj chłopcy bardzo korzystają z zajęć i zbliżają się do siebie.”
Nawet najlepsze aparaty słuchowe czy implant ślimakowy nie są wystarczają, aby dziecko z wadą słuchu opanowało mowę i język. Etap pierwszych trzech lat życia człowieka to tzw. złoty okres w rozwoju mowy, w czasie którego tworzą się fundamenty werbalnej kompetencji językowej oraz komunikacji w dorosłym życiu. I właśnie w tym okresie, tuż po wykryciu wady słuchu u dziecka, bardzo ważna jest rehabilitacja słuchu i mowy. Dzięki zastosowaniu odpowiednich metod dotknięte niedosłuchem maluchy mają szansę na prawidłowy rozwój komunikacji werbalnej, rozwój poznawczy i społeczny.
Dzieci objęte programem „Dźwięki Marzeń” uczestniczą w zajęciach w domu i na turnusach rehabilitacyjnych. Zakwalifikowane do programu maluchy mają zapewnioną rehabilitację domową w wymiarze dwóch godzin (60 min.) w tygodniu.
Od czasu rozpoczęcia programu „Dźwięki Marzeń”, w maju 2006 roku kiedy to rehabilitację domową rozpoczynało 76 dzieci, liczba rehabilitowanych dzieci zwiększyła się. Obecnie wynosi ona 300 dzieci rehabilitowanych rocznie.
Metoda werbo-tonalna
Metoda werbo-tonalna została opracowana przez profesora Petara Guberinę w latach 50-tych w Centrum SUVAG (Sytème Universal Verbotonal Auditif Guberina) w Zagrzebiu (Chorwacja). Stosowana jest u dzieci już od momentu potwierdzenia wady słuchu, aż do wieku szkolnego. Opiera się na wykorzystaniu relacji zachodzących między mową a ruchem, poprzez oddziaływania na rozwój motoryczny dziecka, na zmysł równowagi. Uwrażliwia słuch i rozwija komunikację językową. Określone ruchy są powiązane z odpowiednimi dźwiękami. Dzieci uczą się mówić w sposób melodyjny, z prawidłową intonacją i artykulacją, z jaką wypowiadają się dzieci słyszące.
W metodzie werbo-tonalnej każda samogłoska ma przyporządkowany rekwizyt, który stosowany jest do wywoływania i utrwalania danej głoski, np. samogłosce [a] przyporządkowany jest pompon. Dziecko tworzy skojarzenie między przedmiotem a dźwiękiem i będzie wydawało taki dźwięk, jakiego się nauczy widząc daną zabawkę. Samogłoska [o] to chusta, [u] bączek, [e] kubeczki itd. Dla dziecka ćwiczenia z wykorzystaniem metody werbo-tonalnej to nie żmudne zajęcia, lecz miła zabawa, do której można włączyć też rodziców. Dzięki tej metodzie dzieci robią postępy i wykorzystują swoje możliwości słuchowe.
Założeniem metody jest przełożenie ruchów całego ciała (makroruchy) na ruchy narządów artykulacyjnych (mikroruchy) i wykorzystanie związku, jaki pomiędzy nim istnieje. Osiąga się to przez stosowanie technik: rytmu ciała i rytmu muzycznego oraz zabaw fonacyjnych i wyliczanek. Rytm ciała jest wykorzystywany do pracy nad percepcją mowy. Ruchy ciała służą nie tylko do wywoływania głosek, tworzenia sylab, ale też do układania zdań bez pomocy odczytywania mowy z ust. W trakcie terapii wykorzystywane są wyliczanki-rymowanki, które stanowią rytmiczną i muzyczną stymulację. W terapii stosuje się też aparaturę wzmacniającą dźwięki. Służy ona do lepszego wysłuchiwania rytmu, melodii i tempa. Są to: aparat SUVAG, mikrofon elektryczny, słuchawki, pelota i podłoga wibracyjna.
Fundacja Orange przeszkoliła pięciu pierwszych certyfikowanych trenerów metody werbo-tonalnej w Polsce. Szkolenia prowadzone były m.in. przez specjalistów z Medycznego Centrum Audiofonologii w Brukseli oraz z Centrum Rehabilitacji Słuchu i Mowy „SUVAG” w Zagrzebiu. Wykwalifikowani trenerzy fachową wiedzę propagują w Polsce. Dotychczas przeszkolono łącznie 265 rehabilitantów.
