Plan porodu jest wynikiem pozytywnych zmian w opiece okołoporodowej ostatnich lat. Funkcjonuje od 2012 roku w ramach standardu opieki okołoporodowej i jest ważnym dokumentem wiążącym. Nie może być bagatelizowany i nieprzestrzegany. Umożliwia przyszłej mamie decydowanie o tym, jak będzie przebiegał poród oraz jak mają wyglądać pierwsze chwile z nowonarodzonym dzieckiem.
O tym, co powinien zawierać plan porodu i dlaczego warto przygotować swój plan porodu korzystając ze wsparcia położnej radzi Małgorzata Drężek-Skrzeszewska – położna, laureatka 8. edycji konkursu Położna na medal.
Czasy pandemii zmieniły ważność planu porodu
W czasie pandemii, gdy w pewnych sytuacjach rodzące nie mogły liczyć na bezpośrednie wsparcie bliskich osób, plan porodu stanowił gwarancję poszanowania wyborów dokonywanych przez kobiety. Kształtował przy tym tło porodu, a może nawet i sam poród. Pandemia była momentem, który bardzo jasno pokazał, że towarzystwo bliskich może wpływać nie tylko na powodzenie porodu, ale przede wszystkim na jego jakość. Z drugiej strony, pandemia pozwoliła też na nowo odkryć w kobietach pokłady siły i intuicyjności w sytuacji porodu. Wzrosła ich świadomość na temat praw i obowiązków na porodówce i oddziałach położniczych oraz procedur medycznych i konieczności ich zastosowania.
Wcześniej plan porodu, mimo iż był wypełniany, nie miał dla kobiet większego znaczenia. Dopiero czas koronawirusa podkreślił jego istotę oraz konieczność głębszego zastanowienia się nad wieloma kwestiami, dotyczącymi opieki okołoporodowej.
Dlaczego warto przygotować autorski plan porodu?
Przede wszystkim, praca nad nim stanowi zachętę dla przyszłej mamy do wcześniejszego zastanowienia się nad własnymi potrzebami dotyczącymi porodu. Tym samym umożliwia i ułatwia komunikację z zespołem terapeutycznym (lekarzami, położnymi i pielęgniarkami). Dzięki zawartym w nim informacjom, kobieta jest w stanie określić co jest dla niej akceptowalne, a co nieakceptowalne w tym ważnym dla niej okresie. Personel medyczny ma obowiązek się do tego planu dostosować (o ile pozwala na to sytuacja położnicza lub możliwości szpitala). Ponadto, taki plan porodu sprawia, że kobieta staje się aktywnym uczestnikiem porodu, mogąc stanowić o sobie i swoim dziecku. Dzięki temu tworzy się również partnerska relacja z zespołem medycznym.
Dlaczego z pomocą położnej?
Istotnym jest, aby taki plan był przemyślany, a poruszane w nim kwestie zgłębione w wystarczający sposób. Stąd też dobrze jest tworzyć go w oparciu o wiedzę i doświadczenia profesjonalistów, którzy są w stanie wyjaśnić sytuacje, w których mogą lub muszą nastąpić odstępstwa. Tak, żeby kobieta czuła się na nie przygotowana. W tej sytuacji bardzo pomocne okazują się położne. Są one w stanie udzielić rzetelnych informacji w powiązaniu z praktyką i warunkami danego szpitala, czy innego miejsca porodu.
Wiele szpitali posiada własne formularze z najważniejszymi aspektami porodu z punktu widzenia współczesnej medycyny. Natomiast jedynie autorski plan odzwierciedla nastawienie kobiety na poszczególne elementy opieki okołoporodowej i mimo trudów porodu, ma za zadanie sprawić, by było to doświadczenie wyjątkowe. Przez niektórych określane wręcz jako metafizyczne.
Najlepiej plan porodu napisać na dwa miesiące przed planowanym terminem porodu. To optymalny czas, kiedy przebieg ciąży jest już znany, podobnie jak niektóre medyczne wskazania. Napisanie planu we wcześniejszym okresie daje naturalną możliwość skonsultowania go ze specjalistami oraz szpitalem, w którym poród ma się odbyć. To bardzo ważne, bo np. jeśli kobieta chciałaby urodzić w wodzie, to trzeba sprawdzić, czy dany szpital dysponuje wanną. A w przypadku chęci skorzystania ze znieczulenia zewnątrzoponowego do porodu czy w danym szpitalu taka procedura jest wykonywana.
Plan różną ma formę
Istnieją ciekawe formy takich planów porodu. Kobiety często tworzą go w formie listu: „Piszę ten plan porodu, żeby poród był dla mnie przeżyciem wyjątkowym, a Państwu ułatwił zaplanowanie i podejmowanie wszelkich decyzji”.
Sam plan porodu najlepiej napisać etapami, pomoże to ominąć zbędny chaosu. Pamiętajmy o tym, że każdy poród przebiega inaczej. Czasami postępuje bardzo szybko. Stąd plan powinien być zwięzły i konkretny. Ma stanowić rodzaj umowy między rodzącą, a personelem szpitala, aby każda ze stron dołożyła wszelkich starań, żeby poród stał się wyjątkowym przeżyciem.
Dlatego plan porodu powinien zawierać następujące elementy:
- informacje o osobie towarzyszącej podczas porodu
- przygotowania do porodu
- poszczególnych okresów porodu
- metod łagodzenia bólu porodowego
- nacięcia/ochrony krocza
- cesarskiego ciecia/porodów zabiegowych
- połogu
- medykalizacji
- procedur medycznych względem dziecka (badania, szczepienia)
Położna na medal to kampania społeczno-edukacyjna prowadzona od 2014 roku. Zwraca uwagę na kwestie związane z koniecznością podnoszenia standardów i jakości opieki okołoporodowej w Polsce poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Jej celem jest również podnoszenie świadomości społecznej na temat roli położnych w opiece okołoporodowej.
