Osoby, które z powodu choroby są zmuszone do wielogodzinnego leżenia bardzo często cierpią na odleżenia. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku chorych korzystających z wózków inwalidzkich, a nawet osób bardzo otyłych, które zbyt długo leżą w jednej pozycji.
Jak powstają odleżyny? Czy da się im zapobiegać? Jak leczyć i pielęgnować skórę dotkniętą tym schorzeniem?
Skąd się biorą odleżyny?
Odleżyny to uszkodzenia skóry powstające z powodu zbyt długiego ucisku lub tarcia. Długotrwały ucisk blokuje prawidłowy przepływ krwi i powoduje zbyt słabe ukrwienie skóry. W dłuższej perspektywie kończy się to obumieraniem tkanek.
Powstawanie odleżyny przebiega według schematu – ucisk, obrzęk, rana. Pierwszym czynnikiem jest ucisk na tkanki miękkie oraz kości. Powodem może być bardzo długie leżenie lub siedzenie w jednej pozycji.
Dotyczy to przede wszystkim osób chorych, które nie mogą same się poruszać i zmienić sposobu ułożenia ciała. Zdrowa osoba nawet podczas głębokiego snu stale się porusza. Zwykle co 15-20 minut zmienia pozycję, dzięki czemu żadna część ciała nie jest narażona na niedokrwienie. Osoby niepełnosprawne lub mające problemy z poruszaniem się nie mogą same poradzić sobie w takiej sytuacji.
Pierwszym niepokojącym symptomem jest ból i niewielki obrzęk w stale uciskanym miejscu. Jest to sygnał alarmowy i ostatni dzwonek, aby zapobiec powstawaniu odleżyny. Kiedy na skórze pojawi się rumień, sinienie i łuszczenie, a potem z nadwrażliwej i obrzękniętej skóry zacznie sączyć się płyn mamy już do czynienia z odleżeniem.
W miejscu ucisku tkanki obumierają. Kolor skóry zmienia się z żółtawej i brązowej na czarny.
Odleżyny powstają bardzo szybko
Odleżyny powstają bardzo szybko – czasem w ciągu kilku dni, a nawet kilku godzin. Wszystko zależy od tego jakiej jakości jest skóra (czy jest zadbana i nawilżona, czy może sucha i popękana) oraz czy chory nie cierpi na schorzenia, które przyczyniają się do szybszego powstawania odleżyn, na przykład na cukrzycę. Odleżyny tworzą się przede wszystkim tam, gdzie skóra i tkanka podskórna znajdują się blisko kości (tkanki są wtedy uciskane w obu stron).
U chorych leżących są to okolice miednicy, łopatki, okolice kości krzyżowej i grzbietu, pięty, łokcie, uszy oraz potylica.
U chorych siedzących pośladki, łokcie, łopatki, piety i palce u nóg. Nieleczone odleżenie przekształca się w nadżerki (ubytki owrzodzeniowe w skórze) i przenika coraz głębiej do mięśni, ścięgien, a nawet do kości.
Zaawansowane odleżyny mogą prowadzić nawet do śmierci z powodu bakteryjnego zakażenia szpiku kostnego. Dlatego tak ważne jest niebagatelizowanie zmian na skórze, nawet w ich początkowym etapie. Odleżyny są trudne do wyleczenia, dlatego lepiej im zapobiegać.
Jak radzić sobie z odleżynami?
Pierwszym krokiem jest codzienne oglądanie skóry chorego. Najlepiej 2-3 razy dziennie przy dobrym świetle. Można również delikatnie dotykać miejsc, gdzie odleżyny często się umiejscawiają, lekkie stwardnienia będą wyczuwalne pod palcami.
Dodatkowo należy co 1-2 godziny zmieniać pozycję leżącego chorego, a w przypadku osoby na wózku inwalidzkim nawet co 15 minut. Warto również regularnie oklepywać chorego, aby usprawnić krążenie krwi.
Dobrym pomysłem jest również zakup materaca odleżynowego, ewentualnie wyłożenie łóżka owczą lub baranią skórą, która zmniejsza naciski na tkanki. Łóżko to miejsce, w którym chory spędza większą część czasu, warto więc w nie zainwestować. Dodatkowo ubranie i pościel powinna być wykonana w oddychających tkanin i często wymieniana.
Poleca się również stosowanie środków zabezpieczających przed uciskiem, na przykład wałków do podpierania nóg, gumowych kółek do podkładania pod zmienione miejsca na skórze oraz akcesoriów utrzymujących kołdrę z dala od ciała (kołdra uciskająca ciało przez wiele godzin również może powodować odleżyny).
Pomocne w walce z odleżynami są kremy, które pomagają w gojeniu skóry. Takie specyfiki jak Sudocrem działają na oparzenia, otarcia i delikatne uszkodzenia skóry, będą więc pomocne przy odleżynach, które w swojej pierwszej fazie mogą sprawiać wrażenie zwykłego otarcia z lekkim obrzękiem. Kremy, które chronią i natłuszczają nakładamy tylko na na czystą i dokładnie wysuszą skórę. Po kąpieli można choremu zrobić delikatny masaż i nałożyć na skórę Sudocrem
Odleżyny nie lubią również ćwiczeń fizycznych. Warto codziennie wykonywać z chorym tak zwane ćwiczenia bierne, czyli delikatne zginać jego ręce i nogi w stawach. Osoby chore i starsze powinny również zwracać szczególną uwagę na swoją dietę.
Najlepiej gdyby była bogata w białko, świeże owoce i warzywa, produkty zawierające duże ilości witaminy C, cynk oraz o działaniu przeciwzapalnym i antybakteryjnym na przykład miód.
Bardzo zaawansowane odleżyny należy leczyć pod okiem lekarza. Po obejrzeniu zmian specjalista zadecyduje czy wystarczą tylko opatrunki, czy może dobrze byłoby włączyć do leczenia antybiotyk. Zaawansowane odleżyny leczy się często chirurgicznie poprzez usunięcie martwych tkanek i oczyszczenie zdrowej skóry.
Publikacja sponsorowana
