- Coraz częściej mówi się o podologii, jako dziedzinie ortopedii. Proszę przybliżyć, czym jest podologia?
Podologia to dziedzina medycyny dopiero raczkująca w Polsce. Zajmuje się badaniem wad, zniekształceń oraz zaburzeń funkcji stopy. Nazwa pochodzi od greckiego PODOS – stopa i LOGOS – nauka. Badanie podologiczne może pomóc tym, którzy często nie uświadamiają sobie, że przyczyną różnych dolegliwości, jakie odczuwają są schorzenia ich własnych stóp.
- Czego dzięki badaniu podologicznemu możemy dowiedzieć się o swoich nogach?
Stopa to w rzeczywistości zwierciadło zdrowia całego naszego ciała. Nie ma w tym stwierdzeniu odrobiny przesady, o czym świadczą tysiącletnie doświadczenia chińskiej medycyny ludowej i opracowane zasady akupresury poprzez pobudzanie lub hamowanie obszarów reflektorycznych znajdujących się na stopie i reprezentujących większość organów ludzkiego ciała.
Jeżeli przyjmiemy, że badanie jest wykonywane w gabinecie podologicznym w krajach, w których podologia ma bogate tradycje, mam na myśli przede wszystkim Francję i Niemcy, to możemy dowiedzieć się praktycznie wszystkiego. W takich gabinetach doświadczony lekarz ortopeda lub technik podolog w oparciu o wywiad i badania fizykalne, dysponując współczesnymi metodami diagnostycznymi zwłaszcza komputerową platformą służącą do badania rozkładu nacisków na powierzchni podeszwowej stopy, jest w stanie zdiagnozować i pomóc w wielu schorzeniach dotyczących stóp. W odniesieniu do takich gabinetów, trawestując znane powiedzenie można rzec: "pokaż mi swoją stopę a powiem ci, kim jesteś”.
- Kto powinien poddać się badaniom podologicznem? Jakie znaczenie ma takie badanie dla dzieci?
W nawiązaniu do tego, co powiedziałem na wstępie, jestem zdania, że przynajmniej raz w życiu każdy powinien poddać się badaniu podologicznemy. Oczywiście zawężając wskazania do takiego badania, to należy wykonać je zwłaszcza u osób z nadwagą, wykonujących pracę stojącą, pracę wymagającą długotrwałego chodzenia czy obciążenia. Z pewnością sportowcy zwłaszcza lekkoatleci powinni odwiedzać gabinety podologiczne. Również chorzy na cukrzycę ze swoją tzw. "stopą cukrzycową” powinni być regularnie badani przez podologa. Także wszyscy, którzy mają wcześniej rozpoznane zaburzenie anatomiczne czy funkcjonalne stopy oraz ci, którzy po prostu odczuwają jakiekolwiek dolegliwości stóp i kończyn dolnych.
W odniesieniu do dzieci, czyli osobników w trakcie wzrostu pomoc podologa ma nieco mniejsze znaczenie, gdyż liczba schorzeń wieku dziecięcego, na które możemy oddziaływać za pomocą wkładek ortopedycznych jest ograniczona. O wiele większe znaczenie dla dzieci ma oddziaływanie za pomocą ćwiczeń ordynowanych ogólnie przez ortopedę a dobieranych szczegółowo przez rehabilitanta. Ćwiczenia te w sposób czynny, poprzez uaktywnienie mięśni, wpływają na zniekształcenia wrodzone i rozwojowe stóp dziecięcych a wkładki i obuwie ortopedyczne wspomagają i utrwalają w sposób bierny to, co uzyskaliśmy za pomocą ćwiczeń. Dopiero taka, skojarzona terapia jest logicznie uzasadniona. Niedopuszczalnym jest stosowanie zaopatrzenia ortopedycznego u dzieci bez skojarzenia z czynnymi ćwiczeniami korekcyjnymi, gdyż takie postępowanie może, w niektórych przypadkach nasilić wadę.
- Ortopedzi coraz śmielej namawiają do używania indywidualnych wkładek ortopedycznych. Dlaczego?
Wszyscy pamiętamy czasy, kiedy wkładki ortopedyczne wykonywane były sztampowo w zakładach ortopedycznych przpominących średniowieczne manufaktury. Myślę, że te czasy "ortopedycznej urawniłowki” minęły bezpowrotnie, a coraz powszechniej w ortopedii stosowana jest zasada "custom made”, czyli selektywnego doboru zaopatrzenia ortopedycznego i impalntów, (np. endoprotez stawów) indywidualnie dla poszczególnego pacjenta. Wyższość takiego rozwiązania jest oczywista, o czym świadczy chociażby zmiana, jaka w ostatnich latach dokonała się w sposobie ubierania obywateli Chińskiej Republiki Ludowej. Niestety w naszej, polskiej rzeczywistości w większości przypadków takie rozwiązanie jest jak do tej pory "custom paid”, tzn., że pacjent z własnej kieszeni musi pokryć część lub całość kosztów takiego indywidualnego rozwiązania.
- Najprościej mówiąc: czym różni się wkładka indywidualna od tzw. "ogólnodostępnej”? Czy dobrze zrobiona wkładka może skorygować wady stóp?
Pomysł opracowania indywidualnej wkładki ortopedycznej stanowił odpowiedź na pytanie jak uniknąć mankamentów niedopasowania wkładki komercyjnej oraz jak rozszerzyć możliwości stosowania wkładek w bardzo zindywidualizowanych przypadkach niedomogi stopy, w których tzw. "wkładki ogólnodostępne” były nieprzydatne. Współczesne technologie i materiały umożliwiają wykonanie wkładek, które bardzo precyzyjnie dostosowane są do stanu anatomiczno-czynnościowego indywidualnego pacjenta i natury jego schorzenia. Są ponadto wygodne w użyciu, umożliwiają utrzymanie higieny oraz są trwałe i posiadają na ogół gwarancję.
Dobrze wykonana wkładka może w pewnym zakresie skorygować wadę stopy, ale jedynie u osobnika rosnącego. Natomiast w odniesieniu do dorosłych wkładkę ortopedyczną należy postrzegać jako swoisty reduktor pozwalający przywrócić prawidłowe, lub zbliżone do prawidłowych, warunki obciążania stopy w sytuacjach jej morfologicznego niedopasowania i czynnościowej niedomogi.
- Jest pan bardzo doświadczonym ortopedą – jakie błędy "zaniechania” popełniamy najczęściej?
Jeżeli dwudziestolecie pracy zawodowej przyjmiemy za wykładnię doświadczenia to na pewno tak, a Pani myśli zapewne o błędach zaniechania względem naszych stóp. Jestem przekonany, że błędy popełniamy niejako z natury, ponieważ zwykle zapominamy o tym, co działa bez zarzutu. Dopiero pojawiające się dolegliwości przypominają nam o naszych stopach, czyli odwieczny problem stosowania profilaktyki.
Większość swojego życia człowiek spędza w pozycji pionowej, opierając ciężar ciała na stopach, dlatego o stopach należy pamiętać i dbać o nie. To znaczy, iż należy przestrzegać zasad higieny, jakie stosujemy w odniesieniu do reszty naszego ciała, dodatkowo uwzględniając fakt, że cały jego ciężar spoczywa na stopach uwięzionych przez większą część doby w obuwiu. Z pewnością nie powinniśmy wzbraniać się przed wizytą u pedicurzystki. Powinniśmy nosić właściwie dobrane obuwie i zmieniać je w ciągu dnia. Należy również dać wytchnienie naszym stopom i zadbać o to, aby w miarę możliwości pochodzić trochę boso.
- Jakie znaczenie ma dobór obuwia? Na co powinniśmy zwracać uwagę kupując nowe buty?
Dla prawidłowego funkcjonowania naszych nóg właściwy dobór obuwia ma kapitalne znaczenie. Przede wszystkim powinniśmy zdać sobie sprawę, że nasza profesja, wiek lub styl życia w sposób istotny wpływają na wybór obuwia, w którym chodzimy. Innymi względami przy zakupie obuwia kierować się będzie lekkoatleta a innymi ktoś, kto np. wykonuje pracę stojącą. Inne buty potrzebne są alpiniście a inne strażakowi. Niemniej jednak istniej kilka cech, aktualnych w odniesieniu do każdego rodzaju obuwia. Buty powinny być wygodne, nie za małe i nie za duże tzn. dopasowane tak, aby stopy posiadały wystarczającą swobodę ruchów oraz aby wolna przestrzeń wewnątrz buta zapewniała wystarczającą cyrkulację powietrza. Buty powinny być wykonane z takich materiałów, które będą chronić stopę przed wpływem środowiska zewnętrznego przy jednoczesnym zapewnieniu wystarczającej wentylacji. Podeszwa powinna być dopasowana do anatomicznego kształtu stopy i stanowić bufor absorbujący szkodliwy wpływ uderzenia pięty o podłoże podczas chodu. Natomiast cholewka powinna być wystarczająco miękka by nie zaburzać krążenia w obrębie stopy. Muszą być zachowane właściwe proporcje pomiędzy wagą buta a spełnieniem jego przeznaczenia, głównie chodzi tu materiały, z których wykonane są buty. Z reguły powyższe wymogi spełnia obuwie produkowane przez renomowane firmy obuwnicze, chociażby dla tego, że przeznaczają one duże nakłady finansowe na dobre przygotowanie produktu zanim trafi on do indywidualnego odbiorcy. Dlatego zakup obuwia jest zwykle, pewnego rodzaju kompromisem pomiędzy rzeczywistymi potrzebami naszych stóp, wymogami mody i zasobnością naszego portfela.
Na koniec naszej rozmowy: zdrowe nogi, wg. Pana Doktora to …bardzo pozytywnie oceniana przeze mnie niniejsza gazeta, a właściwie zakrojona na szeroką skalę inicjatywa, wypełniająca lukę w edukacji podologicznej naszego społeczeństwa i wychodząca naprzeciw jego nie zawsze w pełni uświadamianym potrzebom.
Dziękuję za rozmowę.
