W ostatnich latach odnotowano znaczący wzrost liczby nowotworów złośliwych – w naszym kraju rocznie diagnozuje się ok. 160 tysięcy pacjentów z chorobami nowotworowymi, a ok. 100 tysięcy pacjentów umiera w wyniku zachorowania na nie. Tak ogromna ilość zgonów spowodowana jest zbyt późną diagnozą pacjentów – aż 70% z nich zgłasza się do lekarza, gdy choruje już na zaawansowany nowotwór.
W walce z nowotworami złośliwymi kluczowa jest odpowiednio dobrana profilaktyka
Nie jest tajemnicą, że przy wyborze odpowiedniej profilaktyki wiele chorób udałoby się uniknąć czy wykryć je na początkowym etapie. Szansa na pełne wyzdrowienie wynosi aż 90%, o ile choroba wykryta jest wcześnie – wyjaśnia Magdalena Sikora, genetyk portalu zdrowegeny.pl
W profilaktyce raka ogromnie ważny jest styl życia jaki obierzemy. Decydujące znaczenie ma tutaj odpowiednio zdrowa i zbilansowana dieta (bogata w różnorodne warzywa i owoce, a także ograniczająca spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego), niepalenie papierosów, codzienna aktywność fizyczna (przez co utrzymujemy odpowiednią masę ciała), a także unikanie stresu i nadmiernego promieniowania UV.
Równie ważne są regularne badania kontrolne – u kobiet kluczowe jest comiesięczne samobadanie piersi, systematycznie należy wykonywać też cytologię, mammografię, USG piersi i USG przezpochwowe. Mężczyźni muszą pamiętać o regularnym sprawdzaniu we krwi poziomu markera PSA oraz o badaniu per rectum – oba te badania pozwalają na kontrolowanie stanu prostaty. Co więcej, równie ważnymi badaniami profilaktycznymi są badania krwi, kolonoskopia, badanie dermatoskopowe, USG jamy brzusznej, a także RTG płuc.
W zakresie profilaktyki raka coraz częściej spotykamy się też z wykonywaniem badań genetycznych (sprawdź listę dostępnych badań na https://zdrowegeny.pl/badania-genetyczne), które poprzez analizę DNA pozwalają na sprawdzenie, czy dany pacjent należy go grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy. Ok. 10-30 % powstałych chorób nowotworowych powiązanych jest z predyspozycjami genetycznymi – zostają one odziedziczone po przodkach lub powstają w momencie zapłodnienia. Wykonanie badania genetycznego powinny rozważyć więc przede wszystkim osoby z rodzin, w których diagnozowano już przypadki nowotworów.
Do najczęstszych mutacji występujących w polskiej populacji zalicza się nieprawidłowości w genach BRCA1, BRCA2, a także CHEK2. Wadliwe geny BRCA1 i BRCA2 przyczyniają się do silnego zwiększenia prawdopodobieństwa rozwoju nowotworu piersi i/lub jajnika (ryzyko zachorowania może wynosić nawet 70-80%), a także nowotworu prostaty – nosicielstwo tych mutacji dotyczy ponad 200 tys. Polaków. Ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych zwiększone jest także u osób z mutacjami w genie CHEK2 (co setny Polak jest nosicielem tej mutacji) – nieprawidłowy gen predysponuje do zachorowania na raka piersi, prostaty, jelita grubego, nerki, a także tarczycy.
Wykonując badanie genetyczne, uzyskujemy kluczową informację na temat naszego ryzyka zachorowania na poważny nowotwór. Nawet, gdy wynik wskaże, że jesteśmy obciążeni genetycznie, ryzyko rozwoju choroby można znacząco obniżyć dzięki odpowiedniej profilaktyce – dodaje Magdalena Sikora.
