Panuje pogląd, że jest jedynie niewinną dolegliwością i chyba właśnie dlatego nie poświęca mu się należytej uwagi. Z przeprowadzonego raportu SMG KRC analizującej problem moczenia nocnego w Polsce wynika, że w naszym kraju moczenie nocne występuje u około 300 000 dzieci, w wieku od 5 do 14 lat… Powszechna jest opinia, że moczenie nocne jest tylko nieprawidłowym nawykiem lub nawet lenistwem dziecka. Takie podejście opóźnia uzyskanie fachowej porady. W chwili obecnej duża liczba moczących się dzieci nie trafia do lekarza lub zgłasza się zbyt późno. Jest to spowodowane przeświadczeniem, że można spokojnie czekać, aż moczenie samo przejdzie. Rzeczywiście w większości wypadków dzieci "wyrastają” samoistnie z moczenia nocnego. Nie wiadomo jednak kiedy to nastąpi. Niestety, nie ma żadnej reguły. A przecież utrzymujące się moczenie może u dziecka spowodować wtórne zaburzenia emocjonalne, być przyczyną nieprawidłowych kontaktów z rówieśnikami i konfliktów w rodzinie. Dlatego z pewnością nie powinno się przyjmować postawy biernego oczekiwania.
Rodzice martwią się, że ich moczące się dziecko jest wyjątkiem wśród rówieśników. Jednak z danych statystycznych wynika, że w przeciętnej pierwszej klasie szkoły podstawowej troje dzieci moczy się nadal w nocy.
- Przyczyny moczenia nocnego
Do niedawna moczenie nocne u dziecka było traktowane jako zaburzenie pochodzenia emocjonalnego i zwykle w takich sytuacjach stawiano rozpoznanie "moczenie na tle psychogennym”.
Badania epidemiologiczne prowadzone na dużych grupach dzieci nie potwierdziły związku między pierwotnym moczeniem nocnym a stresem psychicznym u dziecka, stosunkami panującymi w rodzinie bądź warunkami socjoekonomicznymi. Istnieje natomiast współzależność między pojawieniem się wtórnego moczenia nocnego (tzn. gdy moczenie nocne pojawiło się u dziecka po okresie, kiedy w nocy już nie moczyło się), a stresem psychicznym. Gdy nawrót moczenia nocnego wiąże się ze zmianą dotychczasowego trybu życia (następne dziecko w rodzinie, śmierć bliskiej osoby, rozwód rodziców, zmiana miejsca zamieszkania, szkoły itp.), to można brać pod uwagę zaburzenia emocjonalne. Jednak nawet w takich sytuacjach należy w pierwszej kolejności wykluczyć inne przyczyny moczenia Ostatnie badania wykazały, że u dzieci starszych, u których utrzymuje się nadal moczenie, testy psychologiczne pokazują stopniowe pogarszanie samooceny, izolację, trudności w nawiązywaniu kontaktów.
Nie należy traktować moczenia nocnego jako schorzenia mającego swoją pierwotną przyczynę w zaburzeniach emocjonalnych dziecka. Wyniki badań prowadzonych w ostatnich latach w wielu ośrodkach na całym świecie dowodzą, że najczęstszą przyczyną moczenia nocnego są zaburzenia czynnościowe układu moczowego prowadzące do dysproporcji dwóch parametrów: pojemności pęcherza moczowego i objętości moczu "nocnego”. W prawidłowych warunkach pęcherz moczowy powinien do rana utrzymać mocz spływający z nerek w godzinach nocnych. Jeżeli te dwie wielkości są nieproporcjonalne, dochodzi do przepełnienia pęcherza i zmoczenia łóżka.
W związku z tym można wydzielić dwie grupy dzieci z moczeniem nocnym. W pierwszej grupie pęcherz o prawidłowej pojemności nie jest w stanie utrzymać do rana zbyt dużej ilości moczu "nocnego”. Natomiast u drugiej grupy dzieci zmniejszony pęcherz nie jest w stanie przyjąć moczu "nocnego”. Są to dzieci, u których zwykle współistnieje moczenie dzienne.
Badania prowadzone w Skandynawii wykazały, że u pacjentów z tak zwanym pierwotnym izolowanym moczeniem nocnym, czyli moczeniem tylko w nocy bez współistnienia innych schorzeń układu moczowego oraz bez dłuższej przerwy w moczeniu, stwierdza się w godzinach nocnych niedobór substancji o nazwie wazopresyna. U dzieci nie mających kłopotów z mokrym łóżkiem, nerki produkują w nocy znacznie mniej moczu niż w ciągu dnia. Związane jest to właśnie ze zwiększonym wydzielaniem w czasie snu wazopresyny. Efektem jest produkowanie przez nerki mniejszej ilości bardziej zagęszczonego moczu. Pęcherz moczowy o prawidłowej pojemności może dzięki temu do rana utrzymać gromadzący się mocz.
Natomiast dzieci z pierwotnym izolowanym moczeniem nocnym nie zagęszczają odpowiednio moczu i produkują nadmierną jego ilość, gdyż nie dochodzi do wzrostu wydzielania wazopresyny w godzinach nocnych. W tej chwili istnieje możliwość farmakologicznego zmniejszenia wydzielania moczu. Dostępny jest lek, którego działanie jest zbliżone do działania wazopresyny.
- Skutki moczenia nocnego
U starszych dzieci może dojść do wystąpienia wtórnych zaburzeń emocjonalnych spowodowanych utrzymującym się moczeniem. Stwierdza się u nich nadmierną nerwowość, trudności z koncentracją, gorszy kontakt z rówieśnikami. Często w takich sytuacjach moczenie nocne jest traktowane jako moczenie na tle psychogennym. W rzeczywistości jest odwrotnie – zaburzenia emocjonalne należy traktować jako skutek moczenia, a nie przyczynę. Świadczy o tym najlepiej fakt, że u dziecka, u którego udało się opanować moczenie ustępują wszelkie problemy natury psychogennej. Istnieje oczywiście grupa pacjentów z moczeniem nocnym na tle psychogennym, ale nie jest ona tak liczna, jak do niedawna sądzono.
- Kiedy do lekarza?
Rodzice powinni zgłosić się do lekarza, jeżeli po ukończeniu 4 roku życia dziecko nadal się moczy (w tygodniu jest przeciętnie więcej "nocy mokrych” niż suchych). Natomiast wizyta u lekarza jest z pewnością konieczna bez względu na wiek dziecka, gdy:
- moczeniu nocnemu towarzyszy moczenie dzienne,
- dziecko ma okresowo zwyżki temperatury ciała bez wyraźnej przyczyny,
- moczenie nocne pojawia się po okresie prawidłowej kontroli oddawania moczu.
- Leczenie
W grupie pacjentów z moczeniem nocnym każdego roku moczenie ustępuje samoistnie u ok. 15% dzieci bez stosowania leczenia. Jednak utrzymywanie się moczenia nocnego – nawet jeżeli jest ono tylko "niewinnym", przejściowym zaburzeniem – jest dla dziecka i całej rodziny bardzo dużym stresem. W związku z tym nie powinno się zalecać "czekania, aż moczenie nocne samo ustąpi” u dziecka, które skończyło 6 lat i moczy się nadal w nocy.
Aktualne metody leczenia moczenia nocnego wynikają z przyczyn moczenia. U dzieci z moczeniem nocnym związanym ze zmniejszoną pojemnością pęcherza moczowego i współistniejącymi zaburzeniami czynności dolnych dróg moczowych bardzo dobre efekty leczenia uzyskuje się stosując leki regulujące czynność pęcherza moczowego. W wyniku działania leku zmniejsza się czucie w pęcherzu. Dziecko potrafi wydłużyć przerwy w chodzeniu do ubikacji w ciągu dnia i w ten sposób zwiększa się stopniowo pojemność pęcherza. Okres kuracji wynosi przeciętnie 3-4 miesiące. Efekt leczenia w postaci zmniejszenia nasilenia moczenia nocnego jest już widoczny po kilku dniach stosowania leku. Z kolei u dzieci ze zwiększoną ilością moczu nocnego stosuje się leki poprawiające zagęszczanie moczu w godzinach nocnych. Podanie leku wieczorem, przed snem uzupełnia niedobór naturalnej substancji w organizmie dziecka w godzinach nocnych, która jest odpowiedzialna za zagęszczanie moczu. Podawanie leku jest zwykle kontynuowane przez 3 – 4 miesiące. Widoczny efekt leczenia uzyskuje się już po 2-3 dniach. Całkowite wyleczenie można osiągnąć już po 3 miesiącach.
W trakcie leczenia farmakologicznego uzyskuje się ustąpienie moczenia u 70-90% dzieci. Jest to bardzo dobry wynik. Po zakończeniu podawania leku u części dzieci może wystąpić nawrót moczenia. Nie należy tego jednak traktować jako brak efektu kuracji, a jedynie jako objaw utrzymywania się zaburzeń czynnościowych w obrębie układu moczowego. W takiej sytuacji powtarza się cykl leczenia i po 3-4 miesiącach podejmuje następną próbę odstawienia leków. Leki obecnie stosowane w leczeniu moczenia nocnego są dobrze tolerowane przez dzieci i co najważniejsze bezpieczne – jeżeli podawane zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Podsumowanie:
- Każdej nocy 300 tysięcy dzieci w Polsce kładzie się spać z obawą, że znowu rano obudzi się w mokrym łóżku.
- U większości tych dzieci moczenie nocne powoduje izolację w środowisku. Dzieci czują się poniżone, upokorzone, mają niską samoocenę. Moczenie nocne prowadzi do izolacji dziecka w środowisku, ma negatywny wpływ na jego samoocenę oraz jest przyczyną konfliktów w rodzinie.
- Dlatego moczenie nocne należy leczyć.
-
Obecna wiedza lekarska pozwala na zastosowanie skutecznych metod leczenia moczenia nocnego.
-
Widoczny efekt leczenia moczenia nocnego uzyskuje się już po 2-3 dniach. Całkowity sukces można osiągnąć po 3 miesiącach!
-
Właściwe leczenie moczenia nocnego wyraźnie poprawia samoocenę dziecka i prowadzi do szybkiego ustąpienia zaburzeń emocjonalnych.
-
Odpowiednia diagnostyka i prawidłowo prowadzone leczenie moczenia nocnego są szansą dla dziecka i całej rodziny na normalne życie.
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Moczeniem Nocnym "DOBRA NOCKA", www.moczenienocne.pl, Numer infolinii: 0 801 35 35 00 (koszt jak za połączenie lokalne, infolinia czynna w poniedziałki i środy w godz. 18.00 – 20.00)
skrytka pocztowa: 65, 02-919 Warszawa 76
lub ul. Belgradzka 8 lok. 57, 02-793 Warszawa
skrytka pocztowa: 65, 02-919 Warszawa 76
lub ul. Belgradzka 8 lok. 57, 02-793 Warszawa
