W latach pięćdziesiątych naszego stulecia rozpoczęto w Geteborgu, pod kierownictwem profesora Branemark’a badania eksperymentalne dotyczące wzrostu tkanki kostnej na powierzchni implantów tytanowych. Po wielu latach badań odkryto zjawisko nazwane osseointegracją, czyli trwałe, bezszczelinowe łączenie się żywej tkanki kostnej z tlenkami tytanu pokrywającymi powierzchnię wszczepów. Na początku zaczęto to wykorzystywać w protetyce stomatologicznej do mocowania sztucznych zębów i protez. Zachęceni dobrymi wynikami, lekarze z Kliniki Otolaryngologii Uniwersytetu w Geteborgu zaczęli w 1977 r. wszczepiać do kości czaszki tytanowe zaczepy, na których mocowano aparaty słuchowe na przewodnictwo kostne. Obecnie tego typu aparaty ma ponad 6000 pacjentów na całym świecie. W Polsce pierwszego wszczepienia aparatu typu BAHA dokonał prof. Bogdan Rydzewski w połowie lat dziewięćdziesiątych. Najnowsza generacja tych urządzeń – jaką dysponuje Instytut – dotychczas nie była dostępna. Aktualny program Instytutu obejmuje 60 pacjentów – dzieci i dorosłych. Aparat typu BAHA składa się z:
- mikrofonu odbierającego dźwięki z otoczenia;
- wzmacniacza;
- wibratora, który wywołuje drgania przenoszące się z aparatu poprzez tytanowy zaczep, bezpośrednio na kości czaszki i tą drogą do ucha wewnętrznego, z pominięciem ucha środkowego.
Całe urządzenie zasilane jest z niewielkiej baterii mieszczącej się wewnątrz aparatu.
Głównymi wskazaniami do założenia aparatu typu BAHA są:
Wrodzone wady ucha środkowego i zewnętrznego:
- obustronne wady uszu środkowych nie nadające się do korekcji chirurgicznej;
- obustronna atrezja (tj. zarośnięcie) przewodu słuchowego zewnętrznego;
- obustronny brak małżowin usznych uniemożliwiający zaczepienie klasycznego aparatu słuchowego na przewodnictwo powietrzne;
Niemożliwość korzystania z klasycznego aparatu na przewodnictwo powietrzne:
- chroniczne, nie poddające się leczeniu stany zapalne ucha środkowego z wyciekami; *
- stan po obustronnych operacjach radykalnych;
- przewlekłe stany zapalne skóry przewodów słuchowych zewnętrznych (np. zmiany egzemowe);
Brak satysfakcji z klasycznych aparatów na przewodnictwo kostne.
Ponadto pacjent powinien spełniać następujące warunki:
Z audiologicznego punktu widzenia:
- średni poziom przewodnictwa kostnego (średnia dla 0,5, 1,2,3 kHz) w audiometrii tonalnej nie powinien przekraczać 60 dB HL (dla aparatu BAHA Classic 300 – 45 dB HL);
- stopień dyskryminacji mowy w audiometrii słownej powinien być lepszy niż 60%.
Pacjent powinien być zdolny do obsługi aparatu, utrzymywania niezbędnego poziomu higieny i pielęgnacji skóry wokół zaczepu tytanowego, lub pozostawać pod opieką takiej osoby (np. dzieci).
Z chirurgicznego punktu widzenia – niezbędna jest odpowiednia grubość tkanki kostnej, oraz dobry stan skóry w miejscu planowanego wszczepu.
Procedura wszczepienia zaczepu tytanowego może być przeprowadzona jedno- lub dwuetapowo. Jednoetapowo, implantację powinno .się wykonywać u dorosłych i dobrze współpracujących dzieci, przy odpowiedniej grubości kości w miejscu operacji oraz niewystępowaniu problemów śródoperacyjnych mogących mieć negatywny wpływ na proces osseointegracji. W przypadku małych dzieci, przy zbyt małej grubości kości procedurę powinno się rozłożyć na dwa etapy. Sam zabieg można wykonywać zarówno w znieczuleniu miejscowym jak i ogólnym.
W pierwszym etapie, po ustaleniu miejsca implantacji (tak by aparat nie dotykał małżowiny usznej czy zausznika okularów), wykonujemy niewielkie nacięcie skóry i odpreparowujemy tkanki aż do powierzchni kości. Następnie przy pomocy tytanowych wierteł wykonujemy niewielki, głęboki na 3,2 mm (dzieci) lub 4,2 mm (dorośli) otwór, do którego po nagwintowaniu wkręcamy tytanowy zaczep (śrubkę). Warunkiem powodzenia osteointegracji jest bardzo delikatne obchodzenie się z tkanką kostną, tak by nie doprowadzić do jej nadmiernych uszkodzeń czy przegrzania.
Po okresie 3 – 4 miesięcy, gdy nastąpi już wygojenie zaczepu przystępujemy do drugiego etapu – to znaczy do wyprowadzenia implantu przez otwór w skórze na powierzchnię. Jeżeli skóra wokół implantu jest owłosiona to powinniśmy zastąpić ją wolnym, nieowłosionym przeszczepem pobranym np. z okolicy załamka małżowiny. Po wygojeniu (ok. 1 miesiąca) można założyć aparat (na zasadzie zatrzasku).
Coraz częściej powyższą procedurę wykonuje się jednoetapowo, przy czym tak jak poprzednio czeka się z założeniem aparatu ponad 3 miesiące. W okresie pooperacyjnym należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę implantu przed urazami mechanicznymi. Po pełnym wygojeniu, założeniu aparatu, nauce jego obsługi i ustawiania, pacjent powinien być kontrolowany w okresach jednego, trzech miesięcy i później nie rzadziej jednak niż co 6 miesięcy.
Aparaty typu BAHA, w porównaniu z konwencjonalnymi aparatami na przewodnictwo kostne wykazują wiele zalet. Przede wszystkim poprawiają zrozumienie mowy, dają lepszą jakość dźwięku i podniesienie krzywej progowej dla tonów czystych o niekiedy 15-20 dB, co wynika głównie z racji wyeliminowania tłumienia dźwięków przez włosy, skórę i tkankę podskórną, które przyczynia się także do oszczędzania energii baterii zasilającej. Poza tym aparaty te mają małe rozmiary (ok. 3 x 2 x 1 cm) i są łatwe do ukrycia pod włosami oraz nie wywołują ucisku i podrażnień skóry. Eliminują także niedogodność polegającą na zmienności transmisji dźwięku w zależności od umiejscowienia wibratora występującą w klasycznych aparatach. Jeśli chodzi o wady to główną stanowi cena aparatu (zaczepu tytanowego) i specjalistycznego instrumentarium potrzebnego do implantacji zaczepu.
