Zbyt często o ADHD mówi się w kontekście negatywnych aspektów, jakie nadruchliwość, nadpobudliwość i problemy z koncentracją wywierają na życie rodzinne, intelektualne czy społeczne osób nim dotkniętych. Jakimi ludźmi mają szansę stać się dzieci z ADHD kiedy dorosną i czy ADHD może mieć drugą, jaśniejszą stronę?
W marcu Polskie Towarzystwo ADHD zainicjowało nową kampanię społeczną, której celem jest już nie tylko rozpowszechnianie wiedzy o zespole nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji, ale zwrócenie uwagi, że dzieci z ADHD w sprzyjających warunkach, prawidłowo zdiagnozowane i otoczone miłością i zrozumieniem, wyrastają na nietuzinkowych, twórczych i pełnych pasji ludzi.
„ADHD – Świat to za mało!”, to zarazem tytuł i hasło wiodące kampanii.
Czy umiemy akceptować odmienność?
Dzieci z ADHD spotykamy w autobusie, w pociągu, na ulicy, czasami przychodzą w odwiedziny do naszych własnych dzieci. Są w ciągłym ruchu, wiercą się i kręcą, chwili nie usiedzą w miejscu. Rodzicom nie udaje się ich trzymać „w ryzach”. Kiedy zaczynają chodzić do szkoły są tymi dziećmi, które stanowią nie lada wyzwanie dla nauczyciela: ciągle wstają z ławki, absorbują kolegów, bywa, że miewają z nimi trudne kontakty, nie udaje im się skończyć rozpoczętych zadań, gubią książki i zeszyty, wciąż psocą i gadają. Nie mogąc na dłużej skoncentrować uwagi, łatwo się zniechęcają i, bez specjalnej uwagi pedagogów, robią mniejsze postępy w nauce, mimo potencjalnie dużych możliwości. Ale też miewają przebłyski geniuszu, wprawiające w osłupienie, a swoją naturalną otwartością i prawdomównością często powodują konsternację wśród zwykłych zjadaczy chleba.
Nauczyciele i rodzice zauważają te zachowania, ale wciąż jeszcze nie potrafią ich prawidłowo zinterpretować. Dzieci, są uważane za krnąbrne i rozpuszczone łobuziaki, a ich rodzice oskarżani są o brak wystarczającej opieki i umiejętności wychowawczych. Uznanie faktu, że w zachowaniu takich dzieci nie ma ani ich winy ani zaniedbania ze strony rodziców i że takie zachowanie odpowiada serii klinicznie zdefiniowanych objawów ADHD, jest pierwszym krokiem na drodze zrozumienia i akceptacji.
Co czuje dziecko z ADHD ?
Dzieci i nastolatki z ADHD to także wyzwanie dla rodziców, rodzeństwa i rówieśników: za sprawą wysokiego poziomu aktywności są częściej narażone na urazy i wypadki, wymagają większej uwagi ze strony najbliższych, popadają częściej w konflikty, nie mogą się na niczym skupić. Same są świadome swoich cech i ograniczeń: nierzadko cierpią, bo nie potrafią dostosować się do wymagań życia społecznego, norm i szablonów, bo nie udaje im się osiągnąć wyznaczonych im celów, bo są mniej poważane od rówieśników. Będąc inteligentne, zdają sobie sprawę, że ich zachowanie jest nieadekwatne do sytuacji, ale nie potrafią powstrzymać impulsu, nakazującego natychmiastowe działanie, czy też w porę przewidzieć konsekwencji. Świadomość własnej odmienności i brak zrozumienia ze strony najbliższego otoczenia są często źródłem niskiej samooceny dzieci z ADHD, co w życiu dorosłym może skutkować trudnościami w kontaktach międzyludzkich, problemami emocjonalnymi i społecznymi.
W kogo przeobrazić się mogą „niespokojne dusze”?
Jest jednak wiele dowodów na to, że ADHD ma swoje wartościowe strony, a nawet plusy mogą znacznie przewyższyć minusy. Osoby dotknięte ADHD są przede wszystkim obdarzone niezwykłą wrażliwością, a to stanowi doskonałą platformę do rozwijania w sobie wielu talentów. Wśród osób, u których zdiagnozowano ADHD lub na podstawie faktów z ich biografii można domniemywać, że były nim dotknięte, są naukowcy i wynalazcy: Thomas Edison, Albert Einstein, Alexander Graham Bell, mężowie stanu: Sir Winston Churchil, Benjamin Franklin i John F. Kennedy, sławni sportowcy: Michael Jordan i Alberto Tomba. Najwięcej jednak jest wśród nich artystów – aktorów, pisarzy, malarzy: Salvadore Dali, Whoopi Goldberg, Ernest Hemingway, John Lennon, Steve McQueen, Pablo Picasso, Jules Verne, Lewis Carrol, Stevie Wonder. Na przykład Thomas Edison po kilku miesiącach uczęszczania do szkoły został wyrzucony, ponieważ uznano go za niespełna rozumu, zaś Benjamin Franklin zajmował się jednocześnie: polityką, malarstwem, pisał felietony, pracował nad wynalazkami – oprócz stworzenia m.in. piorunochronu i okularów dwuogniskowych jako pierwszy pisał o konieczności wprowadzenia czasu letniego, jednakże humorystyczna wymowa artykułu, w którym to postulował, sprawiła, że nie potraktowano go poważnie… W Polsce do takich osób należą m.in. Joanna Szczepkowska, Krzysztof Skiba i Szymon Majewski.
ADHD utrudniając, zwłaszcza w dzieciństwie, pełne uczestnictwo w tradycyjnie pojętym życiu społecznym, jednocześnie bardzo wzbogaca wewnętrznie. Są to ludzie o fascynującej i bardzo uczuciowej osobowości. Są otwarci i szczerzy, pełni energii i entuzjazmu, a przy tym obdarzeni nieprzeciętną wyobraźnią i pomysłowością. Wyróżniający się intuicją, potrafią świetnie ocenić charakter drugiego człowieka i w lot chwytają nowe koncepty czy idee. Są wielkoduszni i mają ogromne poczucie humoru. Obrazu dopełnia odpowiedzialność, od której w życiu dorosłym nie stronią oraz perfekcja, do której dążą, wykonując różne życiowe zadania.
Jak zapewnić dzieciom z ADHD pełny rozwój – Fundusz na Rzecz Wspierania Diagnostyki i Terapii ADHD w Polsce
Zaburzenia koncentracji i nadpobudliwość nie muszą więc być przeszkodą, aby dzieci z ADHD mogły wyrosnąć na odpowiedzialnych, pełnych pasji ludzi, porywających innych swoim entuzjazmem i pomysłowością. Jest jednak jeden ważny warunek – taka przyszłość czeka tylko te dzieci, które otrzymają w porę właściwą pomoc i zostaną objęte prawidłową terapią. Do tego potrzebna jest wczesna diagnoza oraz fachowe przygotowanie rodziny, nauczycieli, lekarzy, zwłaszcza pediatrów. Niestety w Polsce tylko około 20% pacjentów objętych jest specjalistycznym leczeniem. Winą za taki stan rzeczy obarczyć można zarówno niską świadomość, czym jest zaburzenie wśród rodziców, nauczycieli, ale i lekarzy psychiatrów czy psychologów, jak i brak wystarczających środków, gwarantujących możliwość przeszkolenia w tym zakresie wystarczającej liczby specjalistów oraz łatwiejszy dostęp do placówek diagnostyczno-terapeutycznych. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest złożonym schorzeniem, wymagającym kompleksowego leczenia, obejmującego: psychoterapię, oddziaływanie psychospołeczne i przy dużym nasileniu objawów – farmakoterapię. Leczenie angażuje nie tylko dziecko, ale i lekarza, a także rodzinę i szkołę dziecka. Jednak tylko rozpoznanie i wdrożenie właściwej terapii we wczesnych latach szkolnych, daje szansę, że większość typowych dla ADHD objawów nie przetrwa w życiu dorosłym, nie stanie się źródłem problemów w relacjach międzyludzkich – przeciwnie będzie sprzyjać rozwijaniu talentów.
Dlatego też z inicjatywy Polskiego Towarzystwa ADHD powstał Fundusz na Rzecz Wspierania Diagnostyki i Terapii ADHD w Polsce. Fundusz będzie zasilany dobrowolnymi składkami od wszystkich ludzi dobrej woli, którzy zechcą wesprzeć tę ideę. W ramach kampanii „ADHD – Świat to za mało!” będą także rozprowadzane „cegiełki” – m.in. pomarańczowe, silikonowe bransoletki z hasłem kampanii. Dochód z nich także zasili konto Funduszu. Bransoletki będzie można nabywać za pośrednictwem strony internetowej Polskiego Towarzystwa ADHD: www.ptadhd.pl. Ze środków zgromadzonych na jego koncie dofinansowywane będą: powstające punkty diagnostyczno-terapeutyczne, sieć poradni, będących w stanie otoczyć kompleksową opieką zarówno dzieci z ADHD, jak i ich rodziny oraz szkolenia dla specjalistów: psychologów, psychiatrów, neurologów, lekarzy pierwszego kontaktu i pedagogów.
Szacuje się, że w szkołach podstawowych średnio w każdej klasie jest dziecko z ADHD. A jeśli przegapimy wśród nich drugiego Einsteina?
Nr konta Funduszu na Rzecz Wspierania Diagnostyki i Terapii ADHD w Polsce: 20 8589 0006 0000 0029 6823 0003 w Banku Spółdzielczym Rzemiosła w Krakowie.
List Otwarty do Władz RP
By przyspieszyć działania Władz w zakresie poprawy dostępu do fachowej pomocy i wiedzy na temat nadpobudliwości Polskie Towarzystwo ADHD postanowiło także wystosować List Otwarty do przedstawicieli władz państwowych wszystkich szczebli: Prezydenta RP, Premiera, Marszałków Sejmu i Senatu, Ministrów Edukacji i Zdrowia, Wojewodów , Rzeczników Praw Obywatelskich i Praw Dziecka oraz Hierarchów Kościoła i Rektorów uczelni pedagogicznych i medycznych. W Liście postulujemy m.in. zwrócenie uwagi na problemy osób nadpobudliwych, zwiększenie nakładów na edukację i opiekę medyczną dzieci i dorosłych z ADHD, refundację leków na ADHD, dofinansowanie szkoleń dla specjalistów, zwiększenie godzin dotyczących nadpobudliwości podczas studiów pedagogicznych i medycznych. Pod Listem będziemy zbierać podpisy osób sławnych, autorytetów i zwykłych ludzi.
Więcej informacji o ADHD na stronach www.szczepkowska.pl i www.ptadhd.pl
